Kỳ họp lần thứ 47 của Ủy ban Di sản Thế giới vừa khép lại tại Paris (Pháp) với việc 26 di sản văn hóa và thiên nhiên mới chính thức được ghi vào Danh mục Di sản Thế giới của UNESCO. Năm nay, một lần nữa, di sản châu Phi trở thành điểm nhấn khi có 4 địa điểm mới được ghi danh, đồng thời 3 địa điểm khác được rút khỏi Danh mục Di sản Thế giới cần bảo vệ khẩn cấp.
Công ước Di sản Thế giới – sự tham gia rộng khắp
Với 196 quốc gia thành viên, Công ước Di sản Thế giới là một trong những công ước quốc tế có số lượng phê chuẩn nhiều nhất, minh chứng cho sức ảnh hưởng và tầm quan trọng của di sản trên toàn cầu.
Trong kỳ họp này, ngoài 26 di sản mới, Ủy ban còn phê duyệt việc mở rộng 2 di sản hiện có, qua đó hình thành các công viên tự nhiên xuyên biên giới. Như vậy, đến nay, tổng số di sản được UNESCO công nhận đã lên tới 1.248 tại 170 quốc gia.
Cộng đồng địa phương – trái tim của bảo tồn
Một điểm đáng chú ý tại kỳ họp năm nay là nhiều hồ sơ di sản được xây dựng với sự tham gia trực tiếp của cộng đồng địa phương, cùng sự hỗ trợ của chính quyền quốc gia. Điều này không chỉ giúp bảo tồn mà còn duy trì giá trị sống động và tinh thần gắn bó của cộng đồng với di sản, tiêu biểu như 4 di sản châu Phi mới hay đất Murujuga của thổ dân Úc.
Châu Phi tiếp tục tỏa sáng
Dưới sự chỉ đạo của Tổng Giám đốc Audrey Azoulay, UNESCO đã tập trung mạnh mẽ vào việc hỗ trợ các quốc gia châu Phi: từ đào tạo chuyên gia, hỗ trợ chuẩn bị hồ sơ, cho đến cấp vốn bảo tồn – tổng cộng hơn 34 triệu USD kể từ năm 2020.
Bà Audrey Azoulay nhấn mạnh:
“Ưu tiên cho châu Phi không chỉ là biểu tượng mà là một cam kết cụ thể, bền bỉ và dài hạn. Với 19 di sản mới được ghi danh và 6 di sản được cứu khỏi tình trạng nguy cấp kể từ khi tôi nhậm chức, tôi tự hào khi thấy lục địa này dần khẳng định vị thế xứng đáng trong kho tàng di sản thế giới.”
Kỳ họp năm nay cũng ghi dấu việc 3 di sản tại Madagascar, Ai Cập và Libya được đưa ra khỏi Danh mục Di sản cần bảo vệ khẩn cấp. Tính từ 2021, thêm 3 di sản khác tại Cộng hòa Dân chủ Congo, Uganda và Senegal cũng đã thoát khỏi tình trạng này.
Đáng chú ý, Guinea-Bissau và Sierra Leone lần đầu tiên có di sản được ghi danh, nâng tổng số di sản của châu Phi lên 112 địa điểm. Ngoài ra, việc mở rộng một di sản từ Nam Phi sang Mozambique đã tạo nên công viên tự nhiên xuyên biên giới rộng gần 4.000 km².
Sự gia tăng của các “di sản ký ức”
Kể từ khi trại Auschwitz-Birkenau được ghi danh năm 1979, danh mục Di sản Thế giới ngày càng được bổ sung thêm nhiều địa điểm gắn với ký ức lịch sử. Năm nay, Ủy ban đã ghi danh Các địa điểm tưởng niệm chế độ Khmer Đỏ tại Campuchia, nhằm tôn vinh ký ức hàng triệu nạn nhân và biến nơi từng là trung tâm đàn áp thành không gian tưởng niệm, giáo dục và hòa giải.
Bảo tồn “tiền sử chung” của nhân loại
Gần 1/3 số di sản được ghi danh năm 2025 gắn liền với thời tiền sử, như hẻm núi sông Peruaçu (Brazil), khu Megalith Carnac và bờ biển Morbihan (Pháp), hay khắc đá dọc suối Bangucheon (Hàn Quốc).
Những di sản này góp phần giải mã quá khứ, làm sáng tỏ mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên. Một số giá trị vẫn còn được duy trì và thực hành bởi cộng đồng bản địa, tiêu biểu như cảnh quan văn hóa Murujuga (Úc) hay Tuyến đường Huichol (Mexico).
Hướng tới Busan 2026
Kỳ họp tiếp theo của Ủy ban Di sản Thế giới sẽ diễn ra vào mùa hè 2026 tại Busan, Hàn Quốc. Đây hứa hẹn sẽ tiếp tục là diễn đàn quốc tế quan trọng, nơi các quốc gia cùng chung tay bảo vệ và phát huy giá trị của di sản nhân loại.
