Chỉ 10 phút sau trận động đất mạnh ngoài khơi Nga, hệ thống cảnh báo sớm sóng thần do UNESCO điều phối đã phát đi cảnh báo, giúp hàng triệu người được thông báo kịp thời trước thảm họa.
Trong hơn 20 năm qua, UNESCO đã xây dựng một mạng lưới giám sát toàn cầu, vừa nâng cao nhận thức cho cộng đồng ven biển, vừa đẩy mạnh nghiên cứu khoa học đại dương. Một lần nữa, hệ thống này đã phát huy vai trò then chốt trong việc bảo vệ sinh mạng con người.
Trận động đất lịch sử ngoài khơi Kamchatka
Đêm 29 rạng sáng 30/7/2025, một trận động đất ngầm dưới biển với cường độ 8,8 xảy ra ngoài khơi bán đảo Kamchatka (Nga). Đây là trận động đất mạnh nhất kể từ thảm họa Tōhoku tại Nhật Bản năm 2011, đồng thời nằm trong nhóm 10 trận mạnh nhất kể từ năm 1900.
Chỉ 10 phút sau, Hệ thống Cảnh báo Sóng thần Thái Bình Dương do UNESCO điều phối đã phát đi cảnh báo đầu tiên cho những khu vực có nguy cơ cao, đặc biệt là vùng ven biển Nga và Nhật Bản. Cảnh báo này nhanh chóng được các trung tâm quốc gia chuyển tiếp, giúp nhiều nước triển khai kế hoạch sơ tán ngay lập tức.
Trong vòng 20 phút, hệ thống đã cung cấp dự báo chi tiết về độ cao ngập lụt dự kiến và mở rộng cảnh báo đến nhiều quốc gia ven Thái Bình Dương, bao gồm Trung Quốc, Indonesia, Mexico, Philippines, Peru, Hoa Kỳ và New Zealand. Nhờ đó, hàng loạt quốc gia đã phát lệnh cảnh báo trong nước hoặc tiến hành sơ tán phòng ngừa.
Hệ thống phản ứng nhanh – cứu sống hàng triệu người
Sau thảm họa sóng thần Ấn Độ Dương năm 2004 khiến hơn 220.000 người thiệt mạng, UNESCO đã xây dựng hệ thống cảnh báo sóng thần toàn cầu dựa trên mạng lưới dày đặc các cảm biến, trạm đo thủy triều và trung tâm cảnh báo khu vực.
Chuỗi cảnh báo được vận hành theo quy trình chặt chẽ: từ chuyên gia khoa học → điều phối quốc tế → chính quyền quốc gia → cộng đồng ven biển. Nhờ vậy, thông tin được truyền tải nhanh chóng, rõ ràng và hiệu quả.
Đến nay, hệ thống này đã bao phủ Thái Bình Dương, Ấn Độ Dương, Caribe, Đông Bắc Đại Tây Dương và Địa Trung Hải.
Không chỉ cảnh báo – còn huấn luyện và nghiên cứu
UNESCO không chỉ dừng ở cảnh báo, mà còn tập trung nâng cao khả năng chống chịu của cộng đồng ven biển thông qua nhiều sáng kiến:
-
Chương trình “Tsunami Ready” đã được triển khai tại 43 quốc gia, hướng dẫn cộng đồng xây dựng kế hoạch sơ tán, tổ chức diễn tập và lắp đặt hệ thống cảnh báo tại chỗ.
-
Các cuộc diễn tập quy mô lớn được tổ chức thường xuyên nhằm kiểm tra tính hiệu quả của hệ thống và nâng cao nhận thức cho người dân.
-
UNESCO cũng đầu tư nghiên cứu khoa học để hiểu rõ hơn về cơ chế phát sinh, di chuyển và tác động của sóng thần. Các mô hình rủi ro, quan sát đại dương và bản đồ đáy biển giúp quản lý tốt hơn những hiểm họa từ đại dương.
Cam kết của UNESCO
Trước nguy cơ thiệt hại mà sóng thần gây ra, Tổng Giám đốc UNESCO Audrey Azoulay cam kết sẽ tiếp tục đồng hành cùng các cộng đồng ven biển, đặc biệt trong việc bảo tồn và phục hồi di sản thiên nhiên cũng như văn hóa sau thiên tai.
🌊 Với mạng lưới hợp tác khoa học quốc tế và hệ thống cảnh báo tiên tiến, UNESCO đang khẳng định vai trò then chốt trong việc cảnh báo – chuẩn bị – và nghiên cứu, nhằm bảo vệ hàng triệu sinh mạng trước những hiểm họa từ đại dương.
