Tổng Giám đốc UNESCO, bà Audrey Azoulay, đã chính thức khởi động một chương trình quy mô lớn nhằm bảo tồn và phục hồi di sản văn hóa của Iraq, với trọng tâm là Di sản Thế giới Thành cổ Erbil. Dự án mang tên “Phục hồi Di sản Thế giới Thành cổ Erbil” được tài trợ bởi KAR New Ventures Limited (KAR) với tổng giá trị 10 triệu đô la Mỹ, đánh dấu một cột mốc quan trọng trong nỗ lực toàn cầu nhằm bảo tồn một trong những di tích lịch sử lâu đời và mang tính biểu tượng nhất của khu vực Lưỡng Hà.
Phát biểu tại lễ khởi động, bà Audrey Azoulay nhấn mạnh: “Sáng kiến này thể hiện sự hợp tác ngày càng sâu sắc giữa UNESCO và người Kurd tại Iraq, cũng như toàn bộ quốc gia này, trong việc gìn giữ những giá trị văn hóa đặc sắc của họ. Tại trung tâm Thành cổ Erbil, chúng tôi không chỉ bảo vệ một di tích quan trọng của lịch sử khu vực mà còn tái khẳng định vai trò của nó trong sự phát triển văn hóa, xã hội và kinh tế hiện đại.”
Trọng tâm của dự án: phục hồi, bảo tồn và phát triển bền vững
Sáng kiến được khởi động bằng một buổi lễ đặc biệt tại trụ sở UNESCO ở Paris, với sự tham dự của các đại diện cấp cao từ Iraq và Chính quyền Khu vực Kurdistan. Trong khuôn khổ dự án, UNESCO sẽ phối hợp với các cơ quan chức năng địa phương để tiến hành khôi phục các công trình di sản quan trọng trong khu vực Thành cổ, bao gồm những ngôi nhà, đền đài và các kiến trúc cổ đặc trưng. Mục tiêu là nâng cao khả năng tiếp cận cho du khách, cải thiện trải nghiệm tham quan, đồng thời thúc đẩy giao lưu văn hóa giữa các cộng đồng.
Bên cạnh đó, dự án cũng hướng đến việc tăng cường phát triển kinh tế địa phương, thông qua việc khuyến khích doanh nghiệp, nghệ nhân và nhà sáng tạo địa phương tham gia các hoạt động thương mại, dịch vụ và văn hóa trong Thành cổ. Các cửa hàng thủ công, quán cà phê, không gian nghệ thuật và trung tâm trải nghiệm di sản sẽ được phát triển như một phần trong chiến lược đưa Erbil trở thành điểm đến hấp dẫn của du lịch văn hóa khu vực Trung Đông.
=> Xem thêm: Doanh nhân văn hóa Unesco
Đào tạo và trao quyền cho cộng đồng địa phương
Một trong những trọng tâm quan trọng của sáng kiến là xây dựng năng lực cho người dân địa phương. Dự án sẽ triển khai các chương trình đào tạo kỹ thuật viên, nghệ nhân và chuyên gia bảo tồn di sản, giúp họ nắm vững kiến thức chuyên môn về tu bổ kiến trúc cổ, quản lý di sản và phát triển du lịch bền vững. Đây được xem là nền tảng để đảm bảo tính bền vững lâu dài của các nỗ lực bảo tồn, đồng thời trao quyền cho cộng đồng địa phương trong việc quản lý và phát huy giá trị di sản văn hóa của chính họ.
Kế thừa từ những sáng kiến thành công trước đây
Dự án phục hồi Thành cổ Erbil tiếp nối các nỗ lực trước đó của UNESCO tại Iraq, đặc biệt là sáng kiến nổi tiếng “Phục hồi Tinh thần Mosul” (Revive the Spirit of Mosul) do bà Audrey Azoulay khởi xướng năm 2018. Dưới chương trình này, UNESCO đã hỗ trợ khôi phục các công trình tôn giáo, trường học, nhà ở và cơ sở hạ tầng, đồng thời thúc đẩy đối thoại liên tôn giáo, bảo tồn bản sắc văn hóa và tái thiết đời sống cộng đồng sau chiến tranh.
Từ năm 2019, với sự hỗ trợ của Liên minh châu Âu (EU), UNESCO đã triển khai một dự án phát triển sinh kế tại Thành cổ Erbil, tập trung vào việc tạo việc làm, nâng cao kỹ năng nghề và phát triển du lịch văn hóa bền vững. Sáng kiến mới lần này được xem là bước tiến tiếp theo của chiến lược dài hạn nhằm khôi phục toàn diện di sản Iraq, đưa Erbil trở thành trung tâm di sản sống – nơi quá khứ và hiện tại giao thoa trong dòng chảy phát triển hiện đại.
Hợp tác quốc tế và cam kết bền vững
Dự án được triển khai trong bốn năm tới, với UNESCO giữ vai trò điều phối chính, đảm bảo việc phục hồi Thành cổ diễn ra đúng tiêu chuẩn quốc tế về bảo tồn di sản. Bên cạnh khía cạnh văn hóa, dự án còn đóng góp tích cực vào các Mục tiêu Phát triển Bền vững (SDGs), đặc biệt là mục tiêu về xây dựng các thành phố toàn diện, tạo việc làm bền vững và phát triển du lịch có trách nhiệm.
Buổi lễ ký kết chính thức diễn ra tại Trụ sở UNESCO ở Paris, với sự tham dự của ông Ernesto Ottone, Trợ lý Tổng Giám đốc UNESCO phụ trách Văn hóa, và ông Baz Raof Kareem, Giám đốc Điều hành của KAR New Ventures Limited – đơn vị tài trợ chính của dự án. Cùng có mặt tại sự kiện là ông Safeen Dizayee, Bộ trưởng kiêm Trưởng phòng Quan hệ Đối ngoại của Chính quyền Khu vực Kurdistan, và Tiến sĩ Asaad Turki Swari, Đại sứ kiêm Phái viên Thường trực của Iraq tại UNESCO.
Bảo tồn quá khứ để kiến tạo tương lai
Sáng kiến “Phục hồi Di sản Thế giới Thành cổ Erbil” không chỉ mang ý nghĩa bảo tồn vật chất của một công trình cổ đại mà còn là biểu tượng cho tinh thần kiên cường và bản sắc văn hóa của nhân dân Iraq. Với sự hợp tác chặt chẽ giữa UNESCO, các tổ chức quốc tế và chính quyền địa phương, dự án kỳ vọng sẽ biến Thành cổ Erbil trở thành trung tâm kết nối văn hóa, giáo dục và du lịch của khu vực, góp phần thúc đẩy hòa bình, hiểu biết và phát triển bền vững.
Trong tương lai, Thành cổ Erbil – nơi từng chứng kiến hàng nghìn năm lịch sử – sẽ không chỉ được hồi sinh như một di sản được bảo tồn, mà còn như một minh chứng sống động cho sức mạnh của hợp tác quốc tế và khát vọng gìn giữ di sản nhân loại cho các thế hệ mai sau.
