Thượng Hải, ngày 25 tháng 9 năm 2025 – Trong khuôn khổ Hội nghị các Thành phố Thiết kế Thế giới (WDCC) 2025, UNESCO phối hợp cùng Ủy ban Kinh tế và Thông tin hóa Thành phố Thượng Hải tổ chức Diễn đàn Thiết kế các Thành phố Sáng tạo của UNESCO với chủ đề “Thiết kế trao quyền cho nghề thủ công truyền thống: Khai phá giá trị kinh tế”.
Sự kiện quy tụ các đại diện từ Mạng lưới Thành phố Sáng tạo của UNESCO, các tổ chức thiết kế, văn hóa, cùng các nhà hoạch định chính sách để cùng thảo luận về cách thiết kế có thể bảo tồn nghề thủ công truyền thống đồng thời thúc đẩy đổi mới sáng tạo, phát triển bền vững và tăng trưởng toàn diện.
Thiết kế – cầu nối giữa di sản và sáng tạo hiện đại
Diễn đàn nằm trong chuỗi hoạt động của sáng kiến “ICH as Fashion” (Di sản văn hóa phi vật thể như Thời trang) do UNESCO khởi xướng đầu năm 2025. Nếu trước đây sáng kiến này chủ yếu tập trung vào thời trang, thì năm nay phạm vi đã được mở rộng sang lĩnh vực thiết kế nói chung – qua đó khẳng định vai trò của sáng tạo trong việc phục hồi di sản văn hóa phi vật thể và thúc đẩy nền kinh tế sáng tạo.
Phát biểu khai mạc, Giáo sư Shahbaz Khan, Giám đốc Văn phòng UNESCO khu vực Đông Á, đánh giá cao vai trò tiên phong của Thượng Hải – Thành phố Thiết kế Sáng tạo đầu tiên của UNESCO tại Trung Quốc. Ông nhấn mạnh: “Diễn đàn này thể hiện rõ sứ mệnh của UNESCO trong việc thúc đẩy đổi mới dựa trên bản sắc văn hóa. Thiết kế không chỉ mang đến cơ hội kinh tế mà còn giúp tôn vinh di sản, kết nối cộng đồng và hướng tới tăng trưởng toàn diện.”
Ông cũng khẳng định sáng kiến “ICH as Fashion” đã trở thành cầu nối giữa các ngành công nghiệp sáng tạo và di sản văn hóa sống, góp phần xây dựng môi trường đô thị bền vững và văn hóa năng động hơn.
Trao quyền cho nghề thủ công thông qua thiết kế
Một trong những điểm nhấn của diễn đàn là bài phát biểu của bà Dương Bích Hạnh, Trưởng phòng Văn hóa và Chuyên gia Chương trình tại Văn phòng UNESCO Đông Á, với chủ đề “Trao quyền cho nghề thủ công truyền thống thông qua thiết kế: Xu hướng toàn cầu trong việc thực hiện các Công ước của UNESCO”.
Dựa trên các công ước của UNESCO năm 2003 và 2005, bà Hạnh phân tích những thách thức mà các nghệ nhân truyền thống đang đối mặt như mất dần kỹ năng, thu nhập bấp bênh và thiếu cơ hội thị trường. Bà cho rằng thiết kế có thể là chìa khóa để giải quyết các vấn đề này – thông qua việc tăng khả năng hiển thị, khơi gợi sáng tạo, mở rộng thương mại điện tử và phát triển du lịch văn hóa.
Bà cũng kêu gọi các quốc gia và tổ chức xây dựng chính sách hỗ trợ sự hợp tác công bằng giữa nhà thiết kế và nghệ nhân, đảm bảo mọi sự sáng tạo đều dựa trên tôn trọng, đạo đức và bền vững.
=> Xem thêm: Doanh nhân văn hóa Unesco
Gắn kết cộng đồng sáng tạo toàn cầu
Diễn đàn năm nay chào đón hơn 60 đại biểu đến từ 30 Thành phố Sáng tạo của UNESCO thuộc 15 quốc gia. Trong suốt chương trình, các đại biểu đã chia sẻ nhiều nghiên cứu, sáng kiến và mô hình thành công về việc kết hợp di sản văn hóa với thiết kế đương đại.
Các thành phố đã trình bày cách họ xây dựng hệ sinh thái hỗ trợ nghệ nhân, thúc đẩy doanh nghiệp sáng tạo, phát triển du lịch văn hóa và đóng góp vào các Mục tiêu Phát triển Bền vững (SDGs).
Một thông điệp chung được nhấn mạnh là mối quan hệ giữa thiết kế và nghề thủ công truyền thống không chỉ là sự hợp tác, mà còn là mối liên kết tương hỗ. Thiết kế giúp mở ra thị trường và giá trị mới cho nghề thủ công, trong khi nghề thủ công truyền thống lại mang đến nguồn cảm hứng, câu chuyện và bản sắc – những yếu tố tạo nên sự khác biệt trong thế giới thiết kế hiện đại.
15 năm thành phố Thượng Hải – biểu tượng của sáng tạo bền vững
Sự kiện cũng là cột mốc kỷ niệm 15 năm Thượng Hải được UNESCO công nhận là Thành phố Thiết kế Sáng tạo. Nhân dịp này, UNESCO công bố định hướng chiến lược cho giai đoạn tiếp theo của sáng kiến “ICH as Fashion”, với kế hoạch mở rộng các hoạt động đào tạo, triển lãm, dự án hợp tác quốc tế và các chương trình đối thoại chính sách.
Trong thời gian tới, UNESCO sẽ tổ chức các khóa tập huấn nâng cao năng lực cho nghệ nhân và nhà thiết kế trẻ, triển khai các dự án kết nối cộng đồng sáng tạo, đồng thời thúc đẩy thiết kế đạo đức và bền vững. Bên cạnh đó, các hội nghị chuyên đề quốc tế sẽ được tổ chức để tăng cường trao đổi tri thức và nghiên cứu về vai trò của thiết kế trong phát triển văn hóa và kinh tế.
Thiết kế và di sản – cùng kiến tạo tương lai bền vững
Diễn đàn đã thể hiện tầm nhìn của UNESCO về một nền kinh tế sáng tạo bao trùm – nơi thiết kế không chỉ tạo ra giá trị thẩm mỹ mà còn trao quyền cho cộng đồng, mang lại lợi ích xã hội và kinh tế.
Thông qua việc kết nối giữa di sản và sáng tạo, UNESCO và các đối tác mong muốn nghề thủ công truyền thống tiếp tục được gìn giữ và phát triển trong bối cảnh toàn cầu hóa.
Khi thiết kế được kết hợp cùng di sản văn hóa, đó không chỉ là hành trình bảo tồn truyền thống, mà còn là quá trình tái sinh – giúp cộng đồng sáng tạo hướng tới một tương lai toàn diện, kiên cường và bền vững hơn.
